Geacht college,

Vrijdag 06 augustus kwam de NOS onder de kop ‘Duizenden gekort op bijstand, niet altijd terecht’¹ met een artikel over de stand van zaken in 2019 over de kortingen van mensen op hun uitkeringen. Vele mensen in de bijstand zijn de afgelopen jaren door de gemeente Rotterdam gekort op hun uitkering.

In 2019 raakte de helft van de gekorte bijstandsgerechtigden in Rotterdam zijn of haar bijstand gedeeltelijk kwijt. Dat kwam doordat ze niet verschenen op afspraken met de gemeente. Een andere veel voorkomende aanleiding voor een sanctie was dat mensen niet meewerkten aan een plan van aanpak. De gemeente Rotterdam stelt in haar reactie dat in 2020 er veel minder maatregelen zijn genomen maar dat dit voornamelijk komt doordat er geen gesprekken hebben plaatsgevonden vanwege de coronamaatregelen.

50PLUS Rotterdam vindt het schrijnend om te lezen dat de bureaucratie, dat dergelijke kafkaiaanse praktijken in Rotterdam de overhand hebben gekregen en dat daardoor vele bijstandsgerechtigden door toedoen van de werkwijze van de gemeente Rotterdam nog verder in de schulden zijn terechtgekomen.  En dat in een crisisperiode vanwege de coronaepidemie het leven voor veel mensen die niet veel geld hebben al vee zwaarder is geworden.

50PLUS Rotterdam vindt het schaamtevol en onbegrijpelijk waar in Rotterdam een op de vier kinderen in langdurige armoede opgroeit, waar de voedselbanken geen uitzondering meer zijn maar onderdeel van het overheidsbeleid zijn geworden, waar dakloosheid hand over hand toeneemt en waar een enorm tekort is aan goedkope sociale woningbouw, waar steeds meer inwoners in een schrijnende en langdurige schuldenproblematiek terechtkomen, de gemeente Rotterdam de stad is die de meeste maatregelen neemt om mensen in de bijstand te korten.

Het blijkt dat Rotterdam het minst terughoudend is met het opleggen van maatregelen en te boek staat als de gemeente die het minst coulante omgaat met de Participatiewet.

De Participatiewet bestaat sinds 2015. De wet heeft tot doel om zo veel mogelijk mensen
(ook degenen met weinig arbeidsvermogen) aan het werk te helpen. Daarnaast is het doel van de wet om de afhankelijkheid van uitkeringen zo klein mogelijk te maken. Hierbij ligt de nadruk op het activeren van mensen. Dat betekent dat er vooral wordt gekeken naar wat iemand wel kan en niet op wat iemand niet goed doet. De uitvoering van de Participatiewet ligt in handen van gemeenten. Zij hebben de taak om mensen ondersteuning te bieden. Lukt het niet om mensen aan de slag te helpen, dan komen deze mensen in aanmerking voor een bijstandsuitkering.

Eind 2019 is door het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) een rapport ‘eindevaluatie van de participatiewet’² uitgebracht. Deze eindevaluatie constateert dat de klassieke bijstandsgerechtigden³ nauwelijks verbetering hebben ondervonden van de invoering Participatiewet. Het SCP constateert ook in haar evaluatie dat deze doelgroepen zich niet laten sturen op geld. Het handhaven van de verplichtingen die tegenover het uitkeringsrecht staan zoals het zoeken en aanvaarden van werk, de taaleis en de tegenprestatie die zouden moeten leiden tot een betere naleving omdat daarmee de kans dat mensen uitstromen naar werk zouden verhogen blijkt volgens de evaluatie helemaal niet te lukken. Uit onderzoek onder gemeenten komt niet naar voren dat het opleggen van verplichtingen en sancties activerend werkt in de zin van meer uitstroom uit een bijstandsuitkering.

En het doel van de Participatiewet om de verschillen in handhaving (de duur en de hoogte van een maatregel, de korting op de uitkering) tussen gemeenten te verkleinen is, gezien het hier aangehaalde artikel van de NOS¹ ook schromelijk mislukt. Rotterdam legde verreweg de meeste maatregelen op: zo’n 2400 tegenover in Amsterdam zo’n 900. Bovendien bleek een deel van de strafmaatregelen onterecht. Vele bezwaren van mensen van wie de uitkering is gekort, zijn in 2019 gegrond verklaard. En dan hebben volgens de deskundigen en hulpverleners vele mensen die op hun uitkering werd gekort niet eens bezwaar gemaakt omdat ze niet weten hoe dat moet.

50PLUS Rotterdam heeft naar aanleiding van het artikel van de NOS¹ en de evaluatie van het SCP² de volgende vragen aan het college:

1. Is het college bekend met het artikel van de NOS¹?
2. Worden de cijfers van waarom iemand gekort wordt op zijn of haar uitkering in Rotterdam Gemonitord?
3. Zo ja wat zijn de redenen waarom er gekort wordt op de uitkeringen van mensen in Rotterdam?
4. Zo nee waarom is er nooit gekeken wat de redenen zijn waarom mensen voor een of meerdere maanden gekort worden op hun uitkering?
5. Rotterdam ontvangt van het Rijk middelen om mensen die onder de Participatiewet vallen naar werk te begeleiden. Die middelen zijn vrij te besteden. Als Rotterdam op uitkeringen bespaart, mag Rotterdam het restant houden en ook vrij besteden. Kan het college aangeven hoeveel restant geld er in 2019 er bespaard is door uitkeringen te korten?

6. Gaat het college onderzoeken waarom de gemeente Rotterdam zo drastisch afwijkt met het aantal kortingen op de uitkeringen ten opzichte van andere gemeenten?
7. Gaat het college zelf onderzoeken of in 2019 er onterecht uitkeringen van mensen zijn gekort met als doel om deze kortingen op uitkeringen alsnog terug te draaien?
8. Uit de evaluatie van het Sociaal Cultureel Planbureau komt naar voren dat het opleggen van verplichtingen en sancties niet activerend werkt in de zin van meer uitstroom uit een bijstandsuitkering. Gaat het college haar beleid met betrekking tot korten van uitkeringsgerechtigden aanpassen en daarmee minder kortingen op uitkeringen toepassen?

9. Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid onderzoekt of effecten van de Participatiewet niet te hard zijn. Het kijkt daarin ook naar de maatregelen. Gaat het college actief aangeven aan het Ministerie dat de maatregelen zoals het zoeken en aanvaarden van werk, de taaleis en de tegenprestatie geen maatregelen zijn die effect hebben op langdurige werklozen en in het bijzonder bij de klassieke bijstandsgerechtigden?

We zien uw antwoorden graag tegemoet.

1. ^{https://nos.nl/artikel/2392887-duizenden-gekort-op-bijstand-niet-altijd-terecht}

2. ^{https://www.scp.nl/publicaties/publicaties/2019/11/19/eindevaluatie-van-de-participatiewet}

3. ^{Klassieke bijstandsgerechtigden zijn mensen die voor de Participatiewet (2015) vielen onder de voormalige Wet werk en bijstand (WWB), Algemene nabestaandenwet (Anw), Besluit bijstandsverlening zelfstandigen (Bbz), Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW), Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ).} Klassieke bijstandsgerechtigden zijn in Nederland met ruim 440.000 personen in 2018 veruit de grootste groep en vielen voor 2015 allemaal al onder de verantwoordelijkheid van de gemeenten.