Geacht college,
Ilse (15 jaar) wordt gepest op school. Ze kan zelf totaal niet bedenken waarom maar klasgenoten mogen haar niet en sluiten haar buiten de groep. Elke morgen gaat ze met lood in haar schoenen naar school want dit wordt zeker weer zo’n dag dat ze er niet bij hoort in de klas. Het liefst verstopt ze zichzelf op haar zolderkamertje. Ze voelt zich zo afschuwelijk alleen.
Janine (44 jaar) worstelt met de ziekte van Crohn en is daardoor regelmatig niet in staat om aan alles mee te doen. Iets plannen en zichzelf erop verheugen is voor haar niet vanzelfsprekend omdat ze nooit weet of ze op de dag zelf wel goed genoeg voelt om te gaan. Ze is zich steeds meer gaan terugtrekken uit haar sociale contacten met een groot leeg gevoel tot gevolg. Ze voelt zich soms even helemaal alleen op de wereld en leeft dan in haar eigen wereldje.
“Mijn hele leven heb ik met een depressie geworsteld.” Vertelt Ricky (60 jaar) “Als ik mij eenzaam voel, sluit ik me letterlijk en figuurlijk af. Alle gordijnen gaan dicht en ik wil geen contact met de buitenwereld. Ik doe dan gewoon de voordeur niet meer open.” Maandenlang zat Ricky thuis eenzaam achter de computer; speelde een spelletje of zat op Facebook. Social media verbloemt veel maar het is natuurlijk geen sociaal netwerk waar je op kan terugvallen als het slecht gaat.
Voor Jaap (78 jaar) is de lol van het leven eraf. Met zijn vrouw had hij het altijd heel gezellig. Alles deden ze samen, boodschappen, wandelen, uitgaan. Jaaps vrouw overleed in 2010. “Ik zat hier thuis en het was alsof ik zelf ook weg was.”
Een greep van de vele levensverhalen uit alle leeftijdscategorieën die op de websites bij de verschillende betrokken organisaties over eenzaamheid te vinden zijn. Wandel met regelmaat door de verschillende wijken in Rotterdam en dezelfde verhalen van eenzaamheid lopen je tegemoet.
Eenzaamheid, het overkomt veel mensen. Eenzaamheid ontstaat door verlies van dierbaren, door uitsluiting door mensen, door anders te zijn, door ziekte, door werkeloosheid, door aanleg ec etc etc. De waslijst van redenen zijn oneindig lang. Eenzaam is niet hetzelfde als sociale isolatie en het is ook niet hetzelfde als alleen-zijn of afzondering. Eenzaamheid is het gemis aan geborgenheid, aandacht en betrokkenheid van de omgeving. Wie eenzaam is, ziet de wereld anders! Wie een gebrek aan menselijk contact ervaart, creëert een wereld voor zichzelf. Wetenschappers zijn er heden ten dage over eens dat voor wie eenzaamheid meemaakt dit zo naar, zo ontwrichtend en zo verdrietig is dat het mensen ook ziek maakt. Daarmee is eenzaamheid, als die chronische vormen aanneemt, een bedreiging van de volksgezondheid en daarmee is het een probleem van ons allemaal. De correspondent wijst in een artikel ‘Wie is er bang voor eenzaamheid?’ op een meta-analyse van zeventig studies naar de gezondheidseffecten van eenzaamheid en sociale isolatie die twee jaar geleden concludeerde dat eenzaamheid net zo slecht voor je is als roken en obesitas en dat het moet worden opgevat als een ernstige volksgezondheidskwestie.
Hoewel we bij eenzaamheid vaak aan ouderen denken, treft het alle leeftijden. De kans op eenzaamheid neemt wel toe voor mensen van 75 jaar en ouder. Dit komt deels door gezondheidsproblemen. Als daarvoor gecorrigeerd wordt, is de kans op eenzaamheid daarmee een stuk minder en wordt bij ouderen boven 75 jaar eenzaamheid dan nog hoofdzakelijk veroorzaakt door verlies van bekenden om hen heen. Andere ‘risicogroepen’ zijn migranten, mensen met gezondheidsproblemen, en mensen met financiële problemen.
Niets is zo bedrukkend als het besef te wonen in een stad van meer dan 640.000 inwoners en dan als mens toch tegen een stedelijke eenzaamheid aan te lopen. De Britse schrijfster Olivia Laing omschrijft in haar boek De eenzame stad eenzaamheid als iets dat ‘koud als ijs en helder als glas komt opzetten om je te omsingelen en te verzwelgen.’ ‘Alleen mensen die niet eenzaam zijn,’ schreef Robert Weiss in 1973, ‘denken dat je eenzaamheid kan genezen door een einde te maken aan alleen-zijn.’
RTV Rijnmond kwam vrijdag 5 oktober tijdens deze week van de eenzaamheid met een item over eenzaamheid. Minister Hugo de Jonge kijkt bij de bestrijding van eenzaamheid te veel naar ouderen vindt de Coalitie Erbij Rotterdam. Ook jongeren zijn steeds vaker eenzaam, schrijven organisaties en bedrijven die zich hebben verenigd in deze Coalitie Erbij Rotterdam. Ze willen een bredere aanpak en schreven een open brief aan de Minister die eerder dit jaar met het actieprogramma ‘Eén tegen eenzaamheid’ kwam. Het kabinet wil de eenzaamheid onder ouderen van boven de 75 jaar doorbreken. Een gemiste kans, vindt Veronique Vaarten van de Coalitie Erbij. Het lijkt volgens haar nu net of eenzaamheid uitsluitend iets is van ouderen. “Het blijkt dat de eenzaamheid onder ouderen soms al is begonnen op jongere leeftijd. Die mensen zijn structureel eenzaam.” Dat betekent dat ze geen ondersteunende relaties hebben met familie, vrienden en bekenden, legt Vaarten uit aan RTV Rijnmond.
Om eenzaamheid aan te pakken, is het nodig dat degene die zich eenzaam voelt iets onderneemt. Bestaande patronen doorbreekt. Nieuwe mensen leert kennen of bestaande contacten versterkt. Er zijn veel organisaties die activiteiten, cursussen, een luisterend oor en ontmoetingsplekken aanbieden. Daar op investeren levert effect op, voor jong en oud. Het versterken van sociale contacten kent allerlei dimensies. Volgens ‘Kom erbij’ de organisatie die zich intensief bezighoudt met de week van de eenzaamheid staan er 3 V’s centraal: verbreding, verdieping en verduurzaming7. Met verbreding wordt volgens ‘Kom erbij’ bedoeld: activiteiten waardoor mensen de kans krijgen hun sociale netwerk uit te breiden met nieuwe gezichten. Bijvoorbeeld met mensen uit de buurt, wijk of stadsdeel en met organisaties die op dit niveau actief zijn. Zo krijgen mensen een gevarieerd netwerk op buurtniveau. Dit biedt kansen op sociale steun en betrokkenheid bij elkaar in de lokale gemeenschap. Verdieping en verduurzaming laat zich raden zijn de mogelijkheden om sociale contacten langer vast te houden dan een bezoekje of eenmalig een uitstapje maken.
Het college neemt in het coalitieakkoord 2018-2022 ‘Nieuwe energie voor Rotterdam’, hoofdstuk 7. ‘Vitale Rotterdammers’, bladzijde 26 onder ‘Wat gaan we doen’ de volgende activiteit op: ‘Rotterdam blijft vooroplopen bij de bestrijding van eenzaamheid. De 75+ huisbezoeken optimaliseren we op basis van geleerde lessen. Ook veiligheid onder ouderen blijft een speerpunt. Rotterdammers helpen elkaar: vitale ouderen met een goed netwerk in de wijk, helpen bij het voorkomen van eenzaamheid onder leeftijdsgenoten.’
50PLUS Rotterdam vindt het afschuwelijk dat in onze stad er zoveel mensen van jong tot oud, zich eenzaam voelen. Een maatschappelijk probleem waar elke Rotterdammer zich door aangesproken voelt. Dat het college hierop wil investeren juicht 50PLUS Rotterdam toe. Maar dat moet wat betreft 50PLUS Rotterdam veel verder gaan dan bezoekjes bij mensen die 75+ zijn. Het is volgens 50PLUS Rotterdam de taak van een overheid om de randvoorwaarden te creëren, de faciliteiten te ontwikkelen om mensen ook in de eigen leefomgeving het sociale netwerk te kunnen laten verbreden zodat de eenzaamheid structureel aangepakt kan worden. Daarvoor zijn er buurthuizen nodig, kleine lokale georiënteerde winkels, meer sociale contacten tussen buren, meer openbare voorzieningen in de wijk en meer daadwerkelijk luisteren van professionals.
Naar aanleiding van het voorafgaande heeft 50PLUS Rotterdam de volgende vragen aan het college van B&W:
- Kan het college concreet aangeven hoeveel mensen zich eenzaam voelen in Rotterdam en is daar ook een verdeling in te maken van jongeren, ouderen, migranten, mannen, vrouwen en ‘risicogroepen’?
- Kan het college aangeven of er een verdeling van aantal eenzame inwoners per wijk in Rotterdam te maken is?
- Is het college op de hoogte van Actieprogramma ‘Eén tegen eenzaamheid’ van minister de Jonge?
- Is het college op de hoogte van de open brief van Coalitie Erbij Rotterdam aan minister de Jonge?
- In de open brief van Coalitie Erbij Rotterdam aan minister de Jonge worden een drietal adviezen geformuleerd waarbij vooral benadrukt wordt om niet alleen op de eenzaamheid van oude mensen van 75+ te focussen maar ook in te zetten op de eenzaamheid bij jongeren. Is het college voornemens om dit advies in de Rotterdamse aanpak op te nemen?
- Ook wordt in de In de open brief van Coalitie Erbij Rotterdam geadviseerd om een grotere rol voor professionals in de begeleiding en ondersteuning van de groeiende groep senioren met complexe problematiek te geven. Zorg ook voor adequate professionele begeleiding van vrijwilligers die zich wel kunnen en willen inzetten voor eenzame ouderen, zodat zij hun taken vol kunnen houden en goed uit kunnen voeren. Gaat het college iets doen met dit advies in de aanpak van eenzaamheid onder inwoners van Rotterdam?
- De organisatie ‘Kom erbij’ houdt zich intensief bezig met de week van de eenzaamheid en heeft als belangrijkste advies aan al die mensen, organisaties en overheden die zich bezighouden met de bestrijding van eenzaamheid om vooral in te zetten op de verbreding van het sociale netwerk van mensen die eenzaamheid ervaren. Is het college eens met deze organisatie die de expertise in huis heeft op dit thema eenzaamheid, dat er naast de huisbezoeken aan 75plussers veel meer gewerkt moet worden aan het zorgen dat eenzame mensen zelf sociale contacten gaan leggen buiten de eigen voordeur?
- Is het college bereidt om een masterplan ‘Eenzaamheid onder inwoners van Rotterdam’ op te zetten en deze aan de gemeenteraad ter advisering voor te leggen?
